Γονείς Δικάστηκαν Επειδή Γέννησαν στο Σπίτι και Έθαψαν τον Πλακούντα στο Χώμα

Στην αίθουσα του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου Θεσσαλονίκης οι κατηγορούμενοι είναι τόσοι πολλοί, ώστε καταλαμβάνουν, εκτός από το εδώλιο, σχεδόν όλες τις θέσεις στο ακροατήριο.
Είναι πιθανόν η πρώτη φορά που το συγκεκριμένο δικαστήριο καλείται να δικάσει τόσους κατηγορούμενους σε μία υπόθεση. Σε αυτήν την ασυνήθιστη ακροαματική διαδικασία δικάζονται 72 γονείς που επέλεξαν τον φυσικό τοκετό στο σπίτι και επιπλέον έξι μαιευτήρες-γυναικολόγοι και μία μαία, οι οποίοι βεβαίωσαν τις γεννήσεις.
Κάθομαι στο έδρανο πίσω από τους συνηγόρους υπεράσπισης, έτσι ώστε σχεδόν διαβάζω τις ερωτήσεις που έχουν ετοιμάσει να υποβάλουν στους μάρτυρες. Είναι η πιο παράξενη δίκη που έχω παρακολουθήσει ποτέ. Από το ίδιο σημείο μπορώ να διακρίνω καθαρά και τα πρόσωπα των κατηγορούμενων. Δύο γυναίκες βρίσκονται στο εδώλιο με τα παιδιά τους στην αγκαλιά, φίλοι και συγγενείς άλλων ζευγαριών νανουρίζουν βρέφη σε καροτσάκια έξω από την αίθουσα.

Όλοι αυτοί δεν γέννησαν στο σπίτι από οικονομική ανάγκη. Αντίθετα, είναι στην πλειονότητά τους ζευγάρια με ανώτερη μόρφωση και κοινωνικό προφίλ, που γέννησαν συνειδητά στο σαλόνι τους σπιτιού τους, κάνοντας πράξη, όπως λένε, του αναγνωρισμένου από την νομοθεσία δικαιώματος να επιλέγουν ελεύθερα τις συνθήκες τοκετού. Ωστόσο, η εισαγγελέας που συνέταξε το κατηγορητήριο της παράδοξης δίκης θεώρησε επιλήψιμα δύο συγκεκριμένα στοιχεία.
Όπως προκύπτει από την αργή διαδικασία στο Πλημμελειοδικείο, οι γιατροί δικάζονται για «ψευδή ιατρική πιστοποίηση», καθώς κρίθηκε ότι δεν ήταν τυπικά παρόντες στους τοκετούς, επομένως δεν μπορούσαν να βεβαιώσουν τις γεννήσεις στο ληξιαρχείο. Από την άλλη, οι γονείς δικάζονται για ηθική αυτουργία στο προηγούμενο αδίκημα κι επιπλέον για «ρύπανση περιβάλλοντος». Αυτή αφορά στη διαχείριση του πλακούντα, τον οποίο οι υγειονομικές υπηρεσίες χαρακτηρίζουν «επικίνδυνο μολυσματικό απόβλητο», χωρίς ωστόσο να υπάρχει περαιτέρω νομική πρόβλεψη. Οι γονείς μετά τον τοκετό συνήθως θάβουν τον πλακούντα στην αυλή του σπιτιού και φυτεύουν πάνω του ένα δεντράκι ως παντοτινό σύμβολο της ένωσης μητέρας και παιδιού.
Μετά από πέντε ώρες επίπονης διαδικασίας στην ασφυκτικά γεμάτη δικαστική αίθουσα, ο εισαγγελέας της έδρας είναι κατηγορηματικός στην αγόρευσή του: «Αδυνατώ να κατανοήσω γιατί η υπόθεση έφτασε ως το ακροατήριο. Μου είναι αδύνατο να χαρακτηρίσω τον πλακούντα μολυσματικό απόβλητο», σημειώνει. Ο ίδιος ζητά και την απαλλαγή των γιατρών, με το σκεπτικό ότι στις περισσότερες περιπτώσεις περιέθαλψαν μητέρες και βρέφη λίγα λεπτά μετά τον τοκετό, επομένως μπορούσαν και να τον βεβαιώσουν. Το ακροατήριο ξεσπά σε χειροκροτήματα, σχεδόν δεν ακούγεται η ετυμηγορία της προέδρου που κρίνει αθώους και τους 79 κατηγορούμενους.




Ο οκτάμηνος γιος του Κώστα Ηλιάδη και της Ευαγγελίας Τσιρπανλή γεννήθηκε με φυσικό τοκετό στον καναπέ του σαλονιού. Για τη μητέρα αυτή ήταν μια λυτρωτική επιλογή.
«Μέχρι τον όγδοο μήνα της κύησης ένιωθα καταπιεστικό το γεγονός ότι θα έμπαινα σε κλινική, ότι θα ήμουν σε άγνωστο περιβάλλον που δεν θα μπορούσα να ελέγξω. Όταν παρακολούθησα τα “μαθήματα τοκετού” στην κλινική, η ανησυχία μου επιβεβαιώθηκε. Περιέγραφαν τον τοκετό ως μία σειρά παρεμβάσεων με ανατριχιαστική φυσικότητα. Ο ενδοφλέβιος ορός ωκυτοκίνης, ορμόνης για την για την επίσπευση του τοκετού, η ρήξη εμβρυικών υμένων, η επισκληρίδιος, η περινεοτομή, αυτά με φόβισαν από τη στιγμή που ήταν καταναγκαστικά. Κι έπειτα ότι παίρνουν το μωρό τις πρώτες ώρες. Ένιωσαν απειλή» περιγράφει η 31χρονη Ευαγγελία, κτηνίατρος στο επάγγελμα.
Η ίδια έπεισε τον σύζυγό της και εμπιστεύτηκε τη μαία της. Οι συσπάσεις άρχισαν το βράδυ της Ανάστασης και συνεχίστηκαν ως το βράδυ της επομένης. Ο Κώστας χρονομετρούσε τα λεπτά μεταξύ των συσπάσεων που πύκνωναν, είχε ενημερώσει ως και ταξί στην περίπτωση που κάτι πήγαινε στραβά. Η επαγγελματίας μαία άκουγε την καρδιά του εμβρύου, έκανε μασάζ στο περίνεο και καθησύχαζε τη μητέρα. Η πλαστική πισίνα με το χλιαρό νερό στο σαλόνι μαλάκωνε τους πόνους της. «Μέχρι που έγιναν αφόρητοι, ήμουν σε έκσταση, ένιωθα όπως οι ήρωες που κραυγάζουν σε πολεμικές ταινίες. Δεν κατάλαβα πότε η μαία ακούμπησε το βρέφος στην αγκαλιά μου. Έκλαιγε, ήταν ροζ, αφράτος. Αγκαλιαστήκαμε με τον Κώστα και κλαίγαμε». Η Ευαγγελία χρειάστηκε επτά ώρες για να γεννήσει, ενώ δεν έκανε περινεοτομή, όπως θα συνέβαινε στην κλινική.


Η Πασχαλίνα Καμπουρίδου είναι μία από τις λίγες μαίες στη Θεσσαλονίκη που αναλαμβάνει κατ’ οίκον τοκετούς. Αποφοίτησε από το Τμήμα Μαιευτικής του ΤΕΙ και απέκτησε άδεια ασκήσεως ελεύθερου επαγγελματία. «Είναι επιλογή κάθε γυναίκας να γεννήσει όπου αισθάνεται μεγαλύτερη ασφάλεια. Οι περισσότερες θα προτιμούσαν το σπίτι, όμως διστάζουν γιατί οι γιατροί επικαλούνται το ενδεχόμενο επιπλοκών, που είναι πάντως εξίσου πιθανές με τον τοκετό στην κλινική», λέει.
Το ζήτημα της κατάρτισης των επαγγελματιών υγείας τέθηκε επίμονα στη δίκη των 79 από την πρόεδρο του Συλλόγου Μαιών Θεσσαλονίκης, Βικτωρία Μοσχάκη, η οποία εργάζεται στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο. Η δικαστική έρευνα που έφερε στο εδώλιο γονείς και γιατρούς ξεκίνησε από καταγγελία του συλλόγου, σύμφωνα με την οποία υπάρχουν ανειδίκευτες μαίες χωρίς καμία πιστοποίηση, που κάνουν τοκετούς στο σπίτι.
«Ο κατ’ οίκον τοκετός απαιτεί μεγάλη εμπειρία των μαιών, ειδικό εξοπλισμό, σωστή διαχείριση των αποβλήτων και ετοιμότητα οργανωμένου μαιευτικού κέντρου» σημειώνει η  Μοσχάκη. Η ίδια ισχυρίζεται ότι ενθαρρύνει τον τοκετό στο σπίτι και ενισχυτικά αναφέρει ότι ο Σύλλογος Μαιών έχει καταθέσει στο Υπουργείο Υγείας πρόταση για εφαρμογή του προγράμματος «Ελευθώ». Αυτό προβλέπει ασφαλή μαιευτική φροντίδα στο σπίτι, όμως με τη διασύνδεση μεγάλου νοσοκομείου. Μέχρι σήμερα το Υπουργείο δεν έχει απαντήσει στην πρόταση.

Σύμφωνα με τη διπλωματική εργασία της το 2009, ο τοκετός στο σπίτι είναι μια συμφέρουσα υπόθεση για το δημόσιο σύστημα υγείας. Υπολογίστηκε ότι 2.250 φυσιολογικοί τοκετοί στο Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκης, με τετραήμερη παραμονή των εγκύων, στοίχισαν στο νοσοκομείο 3,2 εκατ. ευρώ. Αν εφαρμοζόταν το πρόγραμμα τοκετού μιας ημέρας, θα στοίχιζαν 1,1 εκατ. ευρώ μαζί με το κόστος της κατ’ οίκον φροντίδας από μαία.
Με την Ευτυχία Βενιωτά και τον Γιώργο Λυγερίδη συζητάμε για την μεγάλη απόφαση να γεννήσουν το δεύτερο αγόρι τους στο σπίτι. Το ζευγάρι των μουσικών και δασκάλων σε κρατικό ωδείο, ζούσε στο Παρίσι όταν ήρθε στον κόσμο το πρώτο παιδί της οικογένειας, ο 10χρονος σήμερα Ιάσων.
«Το γαλλικό σύστημα υγείας και η κουλτούρα των ανθρώπων εκεί στηρίζει τον κατ’ οίκο τοκετό. Παρ’ όλα αυτά, γέννησα σε κλινική, σε ειδικό δωμάτιο τοκετού, ζητώντας την παρουσία μόνο μιας μαίας» λέει η Ευτυχία. Η ίδια και ο σύζυγός της ένιωσαν πολύ άσχημα το πρώτο βράδυ που έπρεπε να μείνουν χωριστά. Επέστρεψαν στην Ελλάδα και όταν η Ευτυχία έμεινε έγκυος στο δεύτερο παιδί, πριν από έξι χρόνια, ήταν αποφασισμένη ότι θα γεννούσε στο σπίτι. «Ήμασταν λοιπόν οι δυο μας. Παίρναμε τηλεφωνικά οδηγίες από τη μαία, μας είχε πιάσει νευρικό γέλιο. Ήταν πολύ ιδιαίτερη στιγμή. Ο μικρός μας Νηρέας γεννήθηκε σε 13 λεπτά. Πήρα το παιδί στην αγκαλιά μου, ήμασταν εκεί μαζί όλη η οικογένεια και ο μεγαλύτερος γιος μας έκοψε τον ομφάλιο λώρο. Υπήρχε μια κατάνυξη στο σπίτι. Ήταν μια ιερή στιγμή και είμαστε τυχεροί που τη ζήσαμε τόσο έντονα».
Η ίδια είναι από τα ιδρυτικά μέλη της κίνησης birthchoices.grγια την προώθηση του φυσικού τοκετού και την κατάδειξη της εμπορευματοποίησης των μαιευτικών υπηρεσιών στη χώρα μας. Μόλις τον περασμένο Μάρτιο, η αρμόδια Επιτροπή του ΟΗΕ εξέφρασε την ανησυχία της για το εξαιρετικά υψηλό ποσοστό των καισαρικών τομών στις δημόσιες και ιδιωτικές κλινικές της Ελλάδας, που φθάνουν στο 65 τοις εκατό επί των γεννήσεων, χωρίς ιατρική αιτιολόγηση. Τα ελληνικά ποσοστά είναι τα υψηλότερα στον κόσμο, πολύ πάνω από το 15 τοις εκατό που θεωρείται από την Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ότι καλύπτει ιατρικές ανάγκες.

Επίσημα στοιχεία για τον αριθμό των γεννήσεων στο σπίτι και ως εκ τούτου για ποσοστά επιπλοκών δεν τηρούνται στην Ελλάδα. Γιατροί και μαίες υπολογίζουν στο 2 τοις εκατό επί των συνολικών γεννήσεων το ποσοστό των κατ’ οίκον τοκετών. Η οικονομική κρίση και η κατάργηση του επιδόματος τοκετού των 900 ευρώ από τον ΕΟΠΥΥ, που πλέον το χορηγεί μόνο στις γεννήσεις στο σπίτι, εκτιμάται ότι θα αυξήσουν αυτή την φυσική επιλογή.
Ένα κρίσιμο στοιχείο, πάντως, που αναδείχτηκε και από τη δίκη των 79, είναι η απουσία θεσμικού πλαισίου. Είναι ενδεικτικό ότι ακόμη και τα πρόσωπα που μπορούν να βεβαιώσουν έναν τοκετό εκτός κλινικής ορίζονται από τον απαρχαιωμένο Νόμο 344 του 1976. Όπως ορίζεται, τον τοκετό πρέπει να πιστοποιήσει εντός δέκα ημερών ο γιατρός ή η μαία που παραστάθηκε, διαφορετικά ο πατέρας ή κάποιος αυτόπτης μάρτυρας. Η εξακρίβωση της ταυτότητας γονέων και παιδιών, αν και δεν αμφισβητήθηκε σε κανένα σημείο της δίκης, είναι ένα ακόμη ανοιχτό ζήτημα.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Μαιευτικής στην Ιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και επίσης πρόεδρο της Ελληνικής Μαιευτικής και Γυναικολογικής Εταιρείας, Βασίλη Ταρλατζή, η υπάρχουσα νομοθεσία δεν προβλέπει το παραμικρό για τις προϋποθέσεις του τοκετού στο σπίτι. «Μια γυναίκα για παράδειγμα παχύσαρκη ή με καρδιακά προβλήματα δεν είναι ασφαλές να γεννήσει στο σπίτι, ομοίως και μία πρωτότοκη» επισημαίνει ο καθηγητής. Επιπλέον, κατά γενική ομολογία, δεν παρέχεται η σχετική ενημέρωση προς τις εγκύους, με αποτέλεσμα να υπάρχουν λανθασμένες επιλογές και προβλήματα.

Η γυναικολόγος-μαιευτήρας Αγγελική Μπουζάκη εργάστηκε πολλά χρόνια σε κλινικές της Αγγλίας. «Ο τοκετός στο σπίτι στηρίζεται από τις κρατικές δομές εκεί. Υπάρχουν μαίες- δημόσιοι λειτουργοί, οι communitymidwives, που παρακολουθούν όλα τα στάδια του τοκετού. Κι επίσης, έξω από την πόρτα υπάρχει έτοιμο κρατικό ασθενοφόρο» περιγράφει.
Ο διευθυντής στο Ινστιτούτο Γυναικολογίας του Πανεπιστήμιου UCLστο Λονδίνο, Πίτερ Μπλόκλεχαρστ, επιβεβαιώνει ότι οι κρατικές δομές υγείας στη Μεγάλη Βρετανία στηρίζουν τον κατ’ οίκο τοκετό. Ο ίδιος αναφέρει ότι τα ποσοστά των επιπλοκών στις γέννες στο σπίτι είναι χαμηλά, αντίστοιχα με εκείνα στις κλινικές, εφόσον πάντα μιλάμε για «χαμηλού ρίσκου» τοκετούς και μητέρες χωρίς προβλήματα υγείας. «Οι γεννήσεις στο σπίτι κερδίζουν ολοένα και περισσότερα ζευγάρια στην Ευρώπη. Στην Ολλανδία αφορούν το 25 τοις εκατό των τοκετών» σημειώνει ο Μπλόκλεχαρστ. Η ελεύθερη επιλογή των συνθηκών τοκετού αναγνωρίστηκε πρόσφατα και από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (υπόθεση Τερνόφσκι κατά Ουγγαρίας).


Την ίδια στιγμή, καθώς το ζήτημα του μολυσματικού χαρακτήρα ή μη του πλακούντα λύθηκε στη δίκη των 79 στη Θεσσαλονίκη, η δικηγόρος Ελεάννα Ιωαννίδου, που εκπροσώπησε δέκα γονείς στο δικαστήριο, θέτει μία ακόμη κρίσιμη πτυχή.
«Η πρακτική ορισμένων κλινικών που αρνούνται να παραδώσουν στους γονείς τους πλακούντες, ώστε να τους θάψουν στη αυλή τους ή να τους διαχειριστούν σύμφωνα με τις πεποιθήσεις τους, είναι παράνομη και πλέον δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για να συνεχίσει να υφίσταται» σημειώνει. Υπάρχουν εταιρείες που παραλαμβάνουν τους πλακούντες με τον ισχυρισμό ότι θα τους θάψουν υγειονομικά. Στη δίκη πάντως, ειπώθηκε από μάρτυρες ότι πλακούντες χρησιμοποιούνται ακόμη και για την παρασκευή καλλυντικών ή την καλλιέργεια βλαστοκυττάρων.

vice 
newingreece